थिरुवेल्लारै – श्री पुण्डरीकाक्ष पेरुमल मन्दिर, त्रिची यो मन्दिर तमिलनाडु राज्यमा अवस्थित छ। यो स्थान त्रिची र थुरियूर रोडको बीचमा, बस स्टपबाट १३ किलोमिटर टाढा छ। श्रीरंगमबाट बस सेवा पनि उपलब्ध छ। यस स्थानमा खानपिन र बसोबासको सुविधा छैन।
स्थानको पुराण:
वेल्लारैको अर्थ हो सेतो चट्टान। यो स्थान १०० फिट अग्लो सेतो पहाडको टुप्पोमा रहेकोले यसलाई “थिरुवेल्लारै” भनिएको हो। मन्दिरको वरिपरि ठूलो पर्खालले पुरै मन्दिरलाई घेरेको छ, र यसमा सातवटा तीर्थहरू छन्। यहाँका भगवान वेदसँग सम्बन्धित छन्, जसलाई सेतो रङको रूपमा चित्रण गरिएको छ। भगवान “थामराई सेल्वी पेरिय पिराट्टियार”सँग उभिएका सेवामा छन्। मूलस्थान (जहाँ मूल मूर्ति राखिएको छ) जान दुईवटा प्रवेशद्वार छन्, जसलाई “उत्तरायण वासल” र “दक्षिणायण वासल” भनिन्छ। जनवरी १५ देखि जुन १५ सम्म उत्तरायण वासल खुला हुन्छ। त्यसपछि अर्को छ महिनासम्म दक्षिणायण वासल खुला रहन्छ। यी दुई वासलहरू हाम्रो जीवनको आगमन (जन्म) र प्रस्थान (मृत्यु) को प्रतीक हुन्। भगवान सूर्यनारायण जसरी पृथ्वी वरिपरि घुमेर आफ्नो किरणहरूले सबै प्राणी र वस्तुलाई जीवन दिन्छन्, त्यसैगरी भगवान पुण्डरीकाक्ष यहाँ सूर्यनारायणको रूपमा प्रकट हुन्छन्।
पुराण कथा:
सूर्यनारायण आफ्नो किरणहरूबाट राम्रो र नराम्रो कर्मको लेखाजोखा गर्छन्। उनका किरणहरूबाट कोही पनि बच्न सक्दैन। यस मन्दिरमा, दक्षिणायण काल (जुन १५ – जनवरी १४) मा कुनै शुभकार्य नगर्न सल्लाह दिइन्छ। तर, भगवान सूर्यनारायणको पूजा गरेर कुनै काम सुरु गर्दा त्यो सफल हुन्छ भन्ने विश्वास छ। “मार्गशीर्ष १५” (दक्षिणायणको अन्त्य) मा भगवानलाई “मायावन” भनिन्छ र “जनवरी १५” मा उनलाई “थाइ माथा नायकन” भनिन्छ दक्षिणायण वासललाई मृत्युतर्फको प्रवेशद्वार मानिन्छ, जहाँ यमराज (नरकका राजा) वास गर्छन्। उत्तरायण वासललाई जीवनप्रवेशको मार्ग मानिन्छ, जुन कुबेर (धनका देवता) को वासस्थान हो। यी दुई प्रवेशद्वारले जीवन र मृत्युको चक्रको महत्व बुझाउँछन्। मूल मन्दिरमा श्री पुण्डरीकाक्षन, भूमिपिराटी, पेरिय पिराटी, सूर्य, चन्द्र, र आदिशेष मानव रूपमा प्रकट हुन्छन्। यो स्थान वैष्णव परम्परालाई प्रचार गर्ने उडैयावर श्री रामानुजरले पनि प्रवचन दिएको स्थान हो।
विशेषता:
यो मन्दिरको ठूलो पर्खाल (माथिल सेवार) छ।
भक्त उय्याकोन्दारको जन्मस्थान।
सेतो चट्टानको १०० फिट अग्लो पहाडको टुप्पोमा अवस्थित।
मूर्तिहरू:
मूलविग्रह : श्री पुण्डरीकाक्षन
पूर्वतर्फ फर्किएका, उभिएको अवस्थामा।
गरुड, सिबी चक्रवर्ती, भूमिपिराटी, मार्कण्डेय ऋषि, ब्रह्मा, र शिवलाई दर्शन दिएका।
थायार:
शेनबगवाली, जसलाई “पेरिय पिराट्टियार लक्ष्मीदेवी” भनिन्छ।
उत्सव मूर्तिलाई “पंगजवल्ली” भनिन्छ।
तीर्थहरू:
दिव्य तीर्थम्
काण्ड क्षी तीर्थम्
चक्र तीर्थम्
पुष्कला तीर्थम्
पद्म तीर्थम्
वराह मणिकर्णिका तीर्थम्
विमानम्:
विमलाकृति विमानम्।